Demerger – बजाज फायनान्स इंडिया मधली सगळ्यात मोठी एनबीएफसी कंपनी आहे. पण तुम्हाला माहिती आहे का की बजाज फायनान्स ही कंपनीआधी फक्त ऑटो फायनान्स करत होती . एवढेच नाही तर ही कंपनी आधी बजाज ऑटो च्या खाली येत होती 2007 मध्ये यांचे Demerger झालं आणि मग बजाज फायनान्स याची सुरुवात झाली. जसे आता आपल्याला 2023 मध्ये माहिती आहे की रिलायन्स इंडस्ट्रीज नाही जिओ फायनान्शिअल सर्व्हिसेस ही कंपनी Demerge केली. तर आपण समजून घेऊ हे demerger नक्की असते काय ?
Demerger
आपल्याला एका उदाहरणाने समजून घेऊ समजा एक जॉईंट फॅमिली आहे तर त्यांचे जेव्हा सेपरेशन होते तेव्हा वेगवेगळ्या न्यूक्लिअर फॅमिली म्हणजे छोटे छोटे फॅमिली तयार होणार आणि कंपनीचा म्हणजेच उदाहरणार्थ फॅमिलीचा कारभार हा न्यूक्लिअर फॅमिली मध्ये वाटला जाईल.
आपण समजून घ्या की कंपनीत नक्की Demerge करतात तरी का? ह्याचा फायदा तरी काय ?
Demerge करतात तरी का?
तू सोप्या भाषेत सांगायचं म्हणलं तर या मागचं कारण आहे बिझनेस ऑपरेशन्स म्हणजेच एखादा बिजनेस खूप मोठा असेल तर कंपनीचे कॅपिटल कोणत्या बिझनेस मध्ये किती टाकायचे यामध्ये कॉम्प्लिकेशन्स निर्माण होतात एक फोकस पर्सेप्शन राहत नाही.
Demerger चा फायदा
पण जेव्हा होतात तेव्हा हे काम मात्र सोपे होते म्हणजेच जेव्हा वेगवेगळे बिजनेस प्रस्थापित होतात तेव्हा त्या बिजनेस मधले कॅपिटल त्याच बिझनेस मध्ये वापरता येते याला म्हणतात फोकस्ड अप्रोच.
याचा फायदा असा सुद्धा होतो की कंपनीची मेन स्ट्रेंथ आहे त्यावर कंपनी फोकस करू शकते म्हणजे जसं की उदाहरणार्थ एल अँड टी कंपनीने त्यांचे सिमेंटचा उद्योग हा आदित्य बिर्ला ग्रुपला विकला होता आणि तो आज सिमेंटचा उद्योग खूप चांगला काम करत आहे ज्याचं नाव आपण अल्ट्राटेक सिमेंट म्हणून ओळखतो तर यामुळे कंपनीला स्वतःच्या ऑपरेशन्स वर फोकस करायला सोपे जाते.
पण यालाच आपण गुंतवणूकदाराच्या दृष्टीने पण विचार करूया ते म्हणजे असं की जेव्हा एका बिजनेस मध्ये खूप सारे ऑपरेशन्स असतात तेव्हा त्याची व्हॅल्यू काढणे खूप अवघड असतं म्हणजे कोणता बिजनेस प्रॉफिट करतोय आणि कोणता किती लॉस करतोय यावरून कंपनीची किंवा ग्रुपची व्हॅल्यू डिसाइड करू खूप अवघड असतं पण जेव्हा Demerge होतात तेव्हा हे काम सोपे होते कारण झालेल्या उद्योगाचे व्हॅल्युएशन करणे सोपे जाते आणि इन्वेस्टर ला एक चॉईस सुद्धा मिळतो.
Demerger चे तोटे
- अंमलबजावणी खर्चः विभाजनादरम्यान कायदेशीर, प्रशासकीय आणि आर्थिक पुनर्रचनेचा खर्च येतो. विशेषतः अनेक वेगवेगळी कामे असलेल्या मोठ्या व्यवसायांसाठी हे महत्त्वाचे असू शकतात.
कामकाजात व्यत्ययः या प्रक्रियेमुळे कामकाजात अल्पकालीन समस्या उद्भवू शकतात, ज्यामुळे नफा आणि उत्पादकता कमी होऊ शकते.
- बाजार स्वतःकडे आणि अस्थिरतेकडे कसे पाहतो
बाजार या विभाजनाकडे मूळ कंपनीतील अडचणीचे लक्षण म्हणून पाहण्याची शक्यता आहे, ज्यामुळे समभागांच्या किंमतींमध्ये अल्पकालीन बदल होऊ शकतात.
गुंतवणूकदारांकडून संशयवादः विशेषतः जर विभाजनाची कारणे चांगली म्हणून पाहिली गेली नाहीत, तर गुंतवणूकदारांचा कदाचित विभाजित कंपन्यांच्या भविष्यावर विश्वास नसेल.
- धोरणासाठी धोके
समन्वयाचा अभावः आकार आणि व्याप्तीच्या अर्थव्यवस्थेमुळे व्यवसायांना अनेकदा फायदा होतो. जेव्हा कंपन्या फुटतात, तेव्हा ते हे लाभ गमावू शकतात, ज्यामुळे त्यांच्या स्पर्धा करण्याच्या आणि कार्यक्षमतेने काम करण्याच्या क्षमतेवर परिणाम होऊ शकतो.
अल्पकालीन फायद्यांवर लक्ष केंद्रित कराः काहीवेळा, लगेच पैसे कमावण्यासाठी विभागणी केली जाते, ज्यामुळे कंपनीच्या दीर्घकालीन धोरणात्मक स्थितीला हानी पोहोचू शकते.
- ऑपरेशन समस्या
संसाधनांचे वाटप-मालमत्ता, कर्ज आणि लोकांची विभागणी कशी करायची हे ठरवणे कठीण आणि वादग्रस्त असू शकते, ज्यामुळे गोष्टी कमी कार्यक्षम होऊ शकतात.
ब्रँड ओळख समस्याः विभाजित झालेल्या घटकांसाठी नवीन ब्रँड ओळख निर्माण करणे कठीण आणि महाग असू शकते, विशेषतः जर मूळ ब्रँडचे बाजारात मजबूत स्थान असेल.
- नियम आणि कायदे समस्या
अनुपालनाचे मुद्देः विलीनीकरण आणि अधिग्रहणासाठी अनेक सरकारी मंजुरी घ्यावी लागते, ज्यासाठी बराच वेळ लागू शकतो आणि ते अनिश्चित असू शकते.
करारांतर्गत जबाबदाऱ्याः पुरवठादार, ग्राहक आणि कर्जदार यांच्याशी करारांवर पुन्हा वाटाघाटी करणे कठीण असू शकते कारण मूळ करार संपूर्ण कंपनीच्या ताकदीवर आधारित असू शकतात.
- कर्मचाऱ्यांचा आनंद आणि धारणा
अनिश्चितता आणि चिंताः कर्मचार्यांना त्यांची भविष्यातील भूमिका काय असेल किंवा त्यांना नोकरी मिळेल की नाही हे कदाचित माहित नसेल, ज्यामुळे त्यांचा आत्मविश्वास कमी होऊ शकतो आणि ते कमी उत्पादनक्षम होऊ शकतात.
चांगले कर्मचारी ठेवणेः जर कामगारांना नवीन कंपनीच्या भविष्याबद्दल खात्री नसेल, तर ते महत्त्वाची कौशल्ये मागे सोडू शकतात.
- हितधारकांवर परिणाम
ग्राहक आणि पुरवठादारः ग्राहक आणि पुरवठादार यांच्याशी संबंध ताणले गेल्यास किंवा Demerger चा पुन्हा वाटाघाटी करण्याची आवश्यकता असल्यास व्यवसायाच्या कामकाजावर परिणाम होऊ शकतो.
भागधारकांचे मूल्यः सामान्यतः मूल्य मुक्त करण्यासाठी विभाजन केले जाते, परंतु सुरुवातीला बाजाराची प्रतिक्रिया अनपेक्षित असू शकते, ज्यामुळे अल्पावधीत भागधारकांच्या मूल्याला हानी पोहोचू शकते.