Lek Ladki Yojana – महाराष्ट्र सरकारने सुरू केलेली ‘लेक लडकी योजना’ ही आर्थिकदृष्ट्या वंचित कुटुंबातील मुलींच्या शिक्षण आणि सक्षमीकरणाला सहाय्य करण्यासाठी तयार केलेली एक अग्रगण्य योजना आहे. ही योजना लैंगिक समानतेला चालना देण्यासाठी आणि मुलींच्या शिक्षणातील आर्थिक अडथळे कमी करण्यासाठी आहे.
लेक लाडकी योजना
वैशिष्ट्ये आणि फायदे
- शैक्षणिक टप्पे ओलांडून आर्थिक सहाय्य-ही योजना मुलींच्या शिक्षणाच्या विविध टप्प्यांवर आर्थिक सहाय्य प्रदान करते, शाश्वत सहाय्य सुनिश्चित करते. संरचित आर्थिक मदतीमध्ये खालील गोष्टींचा समावेश होतोः
- जन्माच्या वेळी 5,000 रुपये.
- प्रथम श्रेणीतील शालेय नोंदणीसाठी INR 4,000.
- 6 वी पर्यंत पोहोचल्यावर INR 6,000.
- 11 वीच्या वर्गात प्रवेश घेताना 8,000 रुपये.
पुढील शिक्षणासाठी किंवा व्यावसायिक प्रशिक्षणासाठी मदत करण्यासाठी मुलगी 18 वर्षांची झाल्यावर 75,000 रुपयांची एकरकमी रक्कम. एकूण सक्षमीकरण पॅकेजः लाभार्थ्यांना त्यांच्या संगोपन आणि शिक्षणाच्या विविध पैलूंचा समावेश करण्याच्या उद्देशाने वयाच्या 18 व्या वर्षापर्यंत एकूण 1,01,000 रुपये मिळतात.
पात्रतेचे निकष
ही योजना पिवळ्या किंवा नारिंगी शिधापत्रिका असलेल्या कुटुंबातील मुलींवर लक्ष केंद्रित करते आणि आर्थिक गरजा असलेल्यांना मदत करण्यावर भर देते. मुलीसाठी महाराष्ट्राची रहिवासी असणे अनिवार्य आहे आणि जास्तीत जास्त दोन मुली असलेल्या कुटुंबांना या योजनेचा लाभ दिला जातो.
सकारात्मक सामाजिक निकषांना प्रोत्साहनः मुलींच्या शिक्षणासाठी आर्थिक प्रोत्साहन देऊन, या योजनेचा उद्देश सामाजिक धारणा बदलणे, मुलींकडे ओझे म्हणून पाहण्याऐवजी मालमत्ता म्हणून पाहण्यास प्रोत्साहित करणे हा आहे.
- बालविवाह ना करणेः योजनेचा एक अनोखा पैलू म्हणजे लाभार्थ्यांनी वयाच्या 18 व्या वर्षापर्यंत अविवाहित राहिले पाहिजे.
- बँक खात्याची आवश्यकताः लाभार्थ्यांचे बँक खाते असणे आवश्यक आहे, जे लाभांचे थेट हस्तांतरण सुनिश्चित करते आणि फसवणुकीचा धोका कमी करते.
- सरकारी रुग्णालयांमध्ये जन्म नोंदणीः योजनेचा लाभ घेण्यासाठी, जन्माच्या नोंदींची सत्यता सुनिश्चित करून, बाळाच्या जन्माची नोंदणी सरकारी रुग्णालयात करणे आवश्यक आहे.
अर्ज प्रक्रिया
योजनेची घोषणा झाली असताना, तपशीलवार मार्गदर्शक तत्त्वे आणि अर्ज प्रक्रिया सरकारकडून जाहीर केली जाणार आहे. संभाव्य अर्जदारांना सल्ला दिला जातो की त्यांनी अर्ज प्रक्रियेसंदर्भात अधिकृत प्रतीक्षा करावी, जी ऑनलाइन आणि ऑफलाइन दोन्ही प्रकारे उपलब्ध करून दिली जाणे अपेक्षित आहे.
आवश्यक प्रमाणपत्र
- अर्जदारांना पालकांचे आधार कार्ड
- मुलीचे जन्म प्रमाणपत्र
- कौटुंबिक रेशन कार्ड
- उत्पन्नाचे प्रमाणपत्र
- जात प्रमाणपत्र (लागू असल्यास) अधिवास प्रमाणपत्र
- मोबाइल नंबर
- बँक खात्याचा तपशील आणि पासपोर्ट आकाराचे Photo
मुलींचे सक्षमीकरण आणि त्यांचा शिक्षणाचा हक्क सुनिश्चित करण्याच्या महाराष्ट्राच्या वचनबद्धतेचा पुरावा म्हणून ‘लेक लडकी योजना’ उभी आहे. आर्थिक अडथळे आणि सामाजिक पूर्वग्रह दूर करून, ही योजना राज्यातील मुलींच्या उज्ज्वल, अधिक न्याय्य भविष्याचा मार्ग मोकळा करते.
