Share Market म्हणजे काय ?

शेअर Market किंवा शेअर बाजार, हे एक व्यासपीठ आहे जिथे बाँड, म्युच्युअल फंड, डेरिव्हेटिव्ह आणि शेअर्स यासारख्या विविध वित्तीय साधनांचा व्यापार केला जातो. शेअर बाजारातील गुंतवणूकदारांना शेअर ऑफ स्टॉक म्हणून ओळखल्या जाणार्‍या मालकी स्टेक विकून कंपन्या भांडवल उभारतात. शेअर्ससाठी पैशांची देवाणघेवाण करून गुंतवणूकदारांना फायदा होतो आणि जसजसे कंपन्या वाढतात आणि विस्तारतात तसतसे गुंतवणूकदारांना भांडवली नफा दिसतो आणि त्यांना लाभांश मिळू शकतो.

शेअर बाजाराशी संबंधित प्रमुख अटींचा समावेश आहे –

• BSE (बॉम्बे स्टॉक एक्सचेंज)
• NSE (नॅशनल स्टॉक एक्सचेंज)
• Sensex (BSE वर टॉप 30 स्टॉक)
• Nifty50 (NSE वरील शीर्ष 50 कंपन्या)
• सेबी (नियामक)
• डिमॅट (ऑनलाइन पोर्टफोलिओ)
• व्यापार (शेअर खरेदी किंवा विक्री)
• स्टॉक इंडेक्स (बाजारातील चढउतार मोजतो)
• पोर्टफोलिओ (मालमत्तेचा संग्रह)
• बैल बाजार (आर्थिक वाढ)
• बेअर मार्केट (आर्थिक मंदी)
• स्टॉक मार्केट ब्रोकर (व्यवहार सुलभ करते)
• बोली किंमत (सर्वोच्च खरेदीदाराची किंमत)
• किंमत विचारा (विक्रेत्याची सर्वात कमी किंमत)
• IPO (प्रारंभिक सार्वजनिक ऑफर)
• इक्विटी (भागधारक मूल्य)
• लाभांश (भागधारकांना पुरस्कार)

शेअर बाजाराचे दोन प्रकार आहेत:

प्राथमिक समभाग बाजारः प्राथमिक समभाग बाजार म्हणजे जिथे नवीन कंपन्या पैसे मिळवण्यासाठी प्रथमच खरेदीदारांना समभाग विकतात. बहुतांश वेळा, कंपन्या कर्ज फेडण्यासाठी, संशोधन आणि विकासासाठी निधी उभारण्यासाठी किंवा वाढ करण्यासाठी मुख्य समभाग बाजारपेठेचा वापर करतात. जे लोक प्राथमिक समभाग बाजारात गुंतवणूक करतात ते प्रारंभिक प्रस्तावावर निश्चित केलेल्या किंमतीवर कंपनीकडून लगेच समभाग खरेदी करू शकतात. गुंतवणूकदारांसाठी, चांगल्या कंपनीच्या तळमजल्यावर प्रवेश करण्याची ही एक उत्तम संधी असू शकते आणि व्यवसाय जसजसा वाढतो आणि चांगला चालतो तसतसा त्यांच्या पैशावर मोठा परतावा दिसू शकतो. प्रारंभिक विक्रीनंतर समभाग दुय्यम बाजारात खरेदी आणि विक्री करता येतात. येथेच गुंतवणूकदार इतर गुंतवणूकदारांसोबत समभाग खरेदी आणि विक्री करू शकतात. हा दुय्यम बाजार ज्या गुंतवणूकदारांना त्यांच्या वस्तू विकायच्या आहेत किंवा त्यांच्यापैकी अधिक वस्तू खरेदी करायच्या आहेत, त्यांना रोख रक्कम मिळू शकते. याव्यतिरिक्त, हे पुरवठा आणि मागणी निर्धारित किंमतींना अनुमती देते, ज्यामुळे समभागांच्या किंमती बदलू शकतात. एकंदरीत, मुख्य समभाग बाजार हा आर्थिक परिसंस्थेचा एक महत्त्वाचा भाग आहे कारण यामुळे कंपन्या आणि गुंतवणूकदारांना पैशाची देवाणघेवाण करणे सोपे होते, ज्यामुळे आर्थिक वाढ आणि नवीन कल्पना निर्माण होतात. उदाहरणार्थ, नवीन उत्पादनाच्या संशोधन आणि विकासासाठी पैसे मिळवण्यासाठी तंत्रज्ञानातील स्टार्टअप प्रारंभिक सार्वजनिक प्रस्तावाद्वारे (आय. पी. ओ.) सार्वजनिक करणे निवडू शकतात. एकदा समभाग दुय्यम बाजारात सूचीबद्ध झाले की, ज्या गुंतवणूकदारांना वाटते की कंपनीकडे भरपूर आश्वासने आहेत, ते त्यांची वाढ होण्यास मदत करण्यासाठी ते खरेदी करू शकतात. दुसरीकडे, जे गुंतवणूकदार आता कंपनीच्या मूल्यांवर विश्वास ठेवत नाहीत ते त्यांचे समभाग विकू शकतात. बाजारपेठेतील या बदलत्या कृतीमुळे कंपनीची खरोखर किती किंमत आहे हे शोधण्यात मदत होते आणि गुंतवणूकदारांना आणि कंपनीला तिच्या यशातून पैसे कमावण्याची संधी मिळते.

दुय्यम समभाग बाजार-दुय्यम समभाग बाजार खरेदीदारांना व्यवसाय चालवण्यापासून न रोखता कंपनीचे समभाग खरेदी किंवा विक्री करू देतो. यामुळे गुंतवणुकीचा विस्तार करणे सोपे होते आणि रोख रकमेचे वाटप अधिक कार्यक्षम होते. सर्वसाधारणपणे, गुंतवणूक सुलभ करण्यासाठी, अर्थव्यवस्थेला वाढण्यास मदत करण्यासाठी आणि व्यवसायात नवीन कल्पनांना प्रोत्साहन देण्यासाठी दुय्यम समभाग बाजार खूप महत्त्वाचा आहे. दुय्यम समभाग बाजारामुळे गुंतवणूकदारांना समभाग खरेदी आणि विक्री करणे सोपे होते. हे एक गतिमान वातावरण प्रदान करते जिथे बाजारपेठेतील शक्ती कंपनीची खरोखर किती किंमत आहे हे ठरवू शकतात. हा मोकळेपणा अधिक खरेदीदार आणू शकतो, ज्यामुळे समभागांची किंमत वाढू शकते आणि शेवटी कंपनीचे बाजार भांडवल वाढू शकते. आणखी एक गोष्ट म्हणजे दुय्यम समभाग बाजार कंपन्यांना अतिरिक्त पैसे गोळा करण्यासाठी नवीन समभाग जारी करू देतो, ज्यामुळे त्यांना वाढण्यास आणि विस्तार करण्यास मदत होते. एकंदरीत, दुय्यम समभाग बाजार हा निरोगी अर्थव्यवस्थेचा एक महत्त्वाचा भाग आहे कारण तो कंपन्यांना वाढीसाठी आवश्यक असलेला रोख प्रवाह आणि स्वातंत्र्य देतो. उदाहरणार्थ, जेव्हा एखादा व्यवसाय सार्वजनिक होतो आणि त्याचे समभाग दुय्यम बाजारात विकले जातात, तेव्हा गुंतवणूकदार व्यवसाय किती चांगला चालतो आणि तो किती वाढू शकतो हे पाहू शकतात. यामुळे व्यवसायाला योग्य मूल्य मिळण्यास मदत होते. यामुळे कंपनी अधिक दृश्यमान आणि खरेदी आणि विक्री करणे सोपे होते, ज्यामुळे मोठ्या गुंतवणूकदारांना अधिक पैसे मिळवून ते वाढण्यास मदत होऊ शकते.