“माहेर घर योजना” हा महाराष्ट्र सरकारचा एक उपक्रम आहे, ज्याचा उद्देश गर्भवती महिलांची, विशेषतः राज्यातील आदिवासी आणि दुर्गम भागात राहणाऱ्या महिलांची आरोग्यसेवा आणि राहणीमान सुधारणे हा आहे. माता आणि बालमृत्यूचे प्रमाण कमी करण्यावर लक्ष केंद्रित करून, गर्भवती माता आणि त्यांच्या नवजात शिशूंचे कल्याण सुनिश्चित करण्यासाठी ही योजना अनेक सुविधा प्रदान करते.
Maher Ghar Yojana
फायदे आणि वैशिष्ट्ये
- निवासी सुविधांची तरतूदः या योजनेत प्राथमिक आरोग्य केंद्रांच्या आवारात “माहेर घर” म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या खोलीचे बांधकाम समाविष्ट आहे. ही सुविधा गर्भवती महिला, त्यांची लहान मुले किंवा नातेवाईक यांना सामावून घेण्यासाठी तयार करण्यात आली आहे, जेणेकरून त्यांना प्रसूतीपूर्वी राहण्यासाठी जागा मिळेल.
- आरोग्यसेवा आणि पोषण सहाय्यः प्राथमिक आरोग्य केंद्रांवर डॉक्टरांकडून नियमित आरोग्य तपासणी केली जाते. काही गुंतागुंत आढळल्यास, जवळच्या आरोग्य संस्थांकडे पाठविले जाते. याव्यतिरिक्त, गर्भवती महिला आणि त्यांच्या सोबत असलेल्या नातेवाईकांना आरोग्य केंद्राच्या रुग्ण कल्याण समितीच्या माध्यमातून महिला बचत गट किंवा दारिद्र्य रेषेखालील कुटुंबांद्वारे अन्न पुरवले जाते.
- आर्थिक सहाय्यः गरीबी रेषेखालील कुटुंबे किंवा निवडक स्वयंसहाय्यता गटांना माहेरघरमध्ये राहण्याचा आणि देखभालीशी संबंधित खर्चाचे व्यवस्थापन करण्यासाठी प्रत्येक लाभार्थीला 500 रुपये आर्थिक सहाय्य दिले जाते.
अंमलबजावणी आणि पोहोच
2010-11 पासून कार्यरत असलेला हा उपक्रम राष्ट्रीय आरोग्य अभियानाचा एक भाग आहे, ज्याचा उद्देश माता आणि बालमृत्यू रोखण्यासाठी सुरक्षित आणि वैद्यकीय सुसज्ज सुविधांमध्ये संस्थात्मक प्रसूती प्रदान करणे हा आहे.
भौगोलिक व्याप्तीः सुरुवातीला महाराष्ट्रातील 16 जिल्ह्यांमध्ये अंमलबजावणीसाठी शिफारस केलेली ही योजना सध्या एकूण 57 प्राथमिक आरोग्य केंद्रांसह 9 आदिवासी जिल्ह्यांमध्ये कार्यरत आहे. यामध्ये अमरावती, गडचिरोली, नंदुरबार, नाशिक, पालघर, गोंदिया, नांदेड, चंद्रपूर आणि यवतमाल यांचा समावेश आहे.
अर्ज करण्याची प्रक्रिया
अर्ज करण्याची प्रक्रिया ऑफलाइन पद्धतीने केली जाते. माहेर घर योजनेंतर्गत दिल्या जाणाऱ्या सेवांचा लाभ घेण्यासाठी संभाव्य लाभार्थ्यांनी त्यांच्या जवळच्या प्राथमिक आरोग्य केंद्राला भेट देणे आवश्यक आहे.
परिणाम
दुर्गम आदिवासी भागात योग्य रस्ते आणि वाहतूक नसल्यामुळे आरोग्य सुविधा उपलब्ध होण्याच्या आव्हानाला तोंड देत गर्भवती महिला आणि त्यांच्या अर्भकांसाठी एक सर्वसमावेशक सहाय्य प्रणाली प्रदान करणे हा या योजनेचा उद्देश आहे. प्रसूती सुनिश्चित करून आणि आवश्यक काळजी आणि पोषण प्रदान करून, या योजनेने लक्ष्यित प्रदेशांमधील माता आणि बालमृत्यूचे प्रमाण कमी करण्यात महत्त्वपूर्ण योगदान दिले आहे.
अतिरिक्त माहिती
निधी आणि सहाय्यः या योजनेची प्रभावी अंमलबजावणी सुनिश्चित करण्यासाठी आणि देऊ केलेल्या सेवांची व्याप्ती वाढवण्यासाठी या योजनेसाठी भरीव आर्थिक तरतूद करण्यात आली आहे. अधिक तपशीलवार माहितीसाठी, लाभार्थी आणि इच्छुक पक्षांना त्यांच्या स्थानिक आरोग्य केंद्रांशी संपर्क साधण्यास प्रोत्साहित केले जाते.
